"Cushion Cut" รูปทรงเปี่ยมเสน่ย์

    Cushion Cut คืออัญมณีเจียรนัยทรงสี่เหลี่ยม ที่มุมแหลมทั้งสี่ถูกทำให้โค้งมน ในภาษาไทยเราเรียกว่า"ทรงหมอน" แบ่งออกเป็นสองลักษณะคือทรงหมอนจตุรัส และทรงหมอนยาว

1.Square Cushion (ทรงหมอนจตุรัส) คือทรงหมอนที่ด้านทั้งสี่ยาวเท่ากัน ถือว่าเป็นรูปทรงเจียรนัยที่สมมาตรที่สุดนอกเหนือไปจากทรงกลมธรรมดา ซึ่งรูปทรงทั้งสองมีความสมมาตรที่สุดจึงช่วยในการกระจายแสงภายในพลอยให้มีประกายรวมถึงอุ้มสีพลอยให้ส่องออกมาอย่างเต็มที่

2.Rectangular Cushion (ทรงหมอนยาว) รูปทรงหมอนที่มีด้านยาวคล้ายสีเหลี่ยมผืนผ้า จัดว่าเป็นรูปทรงที่สวยงามแบบหนึ่ง แม้ว่าความสมมาตรจะไม่เท่าแบบแรก
 
     โดยทั่วไปเราพบเห็นอัญมณีทรงรีหรือรูปไข่มากที่สุด นั้นก็เพราะว่ารูปทรงรีหรือรูปไข่นั้นเหมาะสมกับการรักษาน้ำหนักอัญมณี (เนื้อพลอย) เอาไว้ได้มากที่สุด ส่วนทรงกลมและทรงหมอนทำให้เสียเนื้อพลอยไปมากในระหว่างการเจียรนัย ดังนั้นการรักษาน้ำหนักพลอยจึงนิยมทำรูปทรงรีหรือรูปทรงไข่ ซึ่งทำให้เป็นรูปทรงที่หาได้ง่ายแพร่หลายที่สุดในทางการค้า  โดยเฉพาะอย่างยิ่งอัญมณีประเภทพลอย (Colored Gems) ทรงกลมและทรงหมอนจะหายากกว่าและมีราคาสูงกว่าทรงอื่นๆ
     การจะเจียรนัยทรงหมอนได้ก้อนพลอยดิบนั้นจะต้องมีรูปร่างค่อนไปทางสีเหลี่ยมลูกบาศก์ นั่นหมายถึงก้อนพลอยต้องมีเนื้อหนังมังสาอยู่พอสมควร ซึ่งในธรรมชาติเราคงไม่ค่อยพบย่อยสักเท่าไร ยกเว้นอัญมณีบางชนิดอย่างเช่น เพชร และ สปีเนล ที่มีสัณฐานผลึกเป็นทรงสีเหลี่ยมโดยธรรมชาติอยู่แล้ว
     พึงสังเกตุว่าอัญมณีไม่ว่าเพชรหรือพลอยที่มีชื่อเสียงระดับโลก เพชรพลอยที่ได้รับรางวัลในการประกวดหรือว่าได้รับมูลค่าสูงจากการประมูล ส่วนใหญ่มักมีรูปร่างทรงหมอนซึ่งถือว่าเป็นทรงที่มีความสมมาตร
     อนึ่งถ้าทรง Cushion ที่มีคำนำหน้าว่า "Old" หรือ"Antique" ไม่ว่า "Antique Cushion" หรือ "Old Cushion" นั้นหมายถึงทรงหมอนที่ออกแบบให้เจียรนัยเป็นพิเศษ โดยยกหน้าเพชรหรือพลอยนั้นให้นูนสูงขึ้นมากกว่าปรกติ หน้าพลอยนูนแบบมีเนื้อหนังมังสา (Volume) หน้าไม่แบนราบอย่าง Cushion ธรรมดา จึงดูเหมือนว่าเนื้อพลอยที่ด้านหน้าและก้นพลอยมีปริมาตรเกือบไล่เลี่ยกันทีเดียว ทรงนี้เป็นทรงเลียนแบบการเจียรนัยเพชรแบบโบราณที่สองประกายได้โดดเด่นเป็นพิเศษเหนือรูปทรงอื่นใด  กล่าวได้ว่าเป็นทรงหมอนที่สวยทรงเสน่ย์เป็นที่สุด  แถมยังจัดเป็นรูปทรงอัญมณีหายากที่สุดในยุคปัจจุบันอีกด้วย ในการเจียรนัยนั้นต้องเฉียนเนื้อพลอยออกไปมากกว่าทรงหมอนธรรมดาเสียอีก ไม่แปลกเลยครับที่เราจะไม่ค่อยพบทรง "Antique Cushion" หรือว่า "Old Cushion" นี้ผลิตออกมาสู่ตลาดในเชิงพาณีชย์สักเท่าไร เว้นแต่ว่าอาจเป็นการสั่งเจียรนัยโดยเจาะจงเพื่อลูกค้าเฉพาะกลุ่ม (Nich Market)

     รูปทรงเจียรนัยแบบ "Antique Cushion" หรือ "Old Cushion" ในเพชรและในพลอยนั้นรูปทรงภายนอก (Shape/Outline) นั้นจะเหมือนกันทุกประการ มีเพียงความแตกต่างตรงก้นพลอยเท่านั้น นั้นก็คือเพชรยังคงใช้เหลี่ยมเกษร (Brilliant Cut) ส่วนพลอยนั้นใช้เหลี่ยมแบบผสม คือด้านหน้าเหมือนเพชร (Brilliant Cut) แต่ก้นพลอยใช้แบบเหลี่ยมขั้นบันใด (Step Cut)
     โดยส่วนตัวผมชอบสะสมอัญมณีทรง Cushion มากกว่าทรงอื่นๆ ในกรณีย์ของ Antique/Old Cushion ที่หายาก ผมจะเสาะหาจากเครื่องประดับเก่า (Vintage) แกะพลอยออกมาแล้วนำไปขัดเงาแต่งเหลี่ยมใหม่ หรือง่ายสุดคือนำก้อนพลอยดิบไปให้ช่างเพื่อเจียรนัยขึ้นมาใหม่ตามแบบตัวอย่าง
     ผู้ที่ชอบความแตกต่างไม่จำเจ หรือชอบรูปทรงที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนกับอัญมณีส่วนใหญ๋ในท้องตลาดที่เน้นทรงกลม ทรงรีที่แสนจะธรรมดา หรือว่าทรงเหลี่ยมเรขาคณิตที่คุ้นเคย ลองเปลี่ยนมาเป็นทรง Cushion ดูบ้าง แล้วท่านจะหลงรักรูปทรงที่เปี่ยมด้วยเสน่ย์นี้ครับ

18 พฤษภาคม 2562

ศิริวัฒน์  เจียมอนุสรณ์