เหลืองบุษราคัม

    สีพลอยเนื้อแข็ง (Color  of the Precious Gems)

ตอน “เหลืองบุษราคัม (Yellow of the sapphires)

     กลุ่มพลอยเนื้อแข็ง  เป็นอัญมณีมีค่าที่ถูกแยกออกจากกลุ่มเพชร (ซึ่งก็เป็นอัญมณีมีค่าเช่นกัน)เพื่อความสะดวกในการศึกษาทางอัญมณีศาสตร์  สองกลุ่มหลักนี้ในภาษาไทยเรียกย่อๆเป็น “เพชร”กับ “พลอย”   ครั้งนี้ผมขอพูดเจาะลึกเฉพาะลงไปเรื่องสีของ”พลอยมีค่า” (Precious gemstone)  หรือที่ในทางการค้าบ้านเราเรียกกันว่า”พลอยเนื้อแข็ง”

     พลอยมีค่าจะมีสีหลักด้วยกันอยู่สี่สี คือ สีแดง(ทับทิม)  สีน้ำเงิน (ไพลิน)  สีเหลือง (บุษราคัม) และสีเชียว (มรกต/Beryle)  ในแต่ละสีหลักนั้นยังแบ่งแยกย่อยออกไปอีกตามลักษณะความเข้มข้นของสี  และโทนสี  ซึ่งจะมีชื่อเรียกโดยเฉพาะเจาะจง  เช่นสีน้ำเงินก็จะมีสีรอยัล  สีคอร์นเฟลาเวอร์  สีพีค็อก สีอินดิโก้ ตามที่ผมเคยได้ยกตัวอย่างไปบ้างแล้วในบทความครั้งก่อน   ก็นับเป็นภูมิปํญญาอย่างหนื่งที่แต่ละท้องถิ่นมักมีบัญญัติศัพท์เฉพาะถิ่นในการแทนหรือเรียกสีต่างๆ  โดยเปรียบกับสีธรรมชาติรอบๆตัว  ทำให้เมื่อกล่าวถึงสีนั้นๆ เราจะนึกภาพออกในทันที ในสีเหลืองก็มี ตัวอย่างเช่นสีเหลืองเปลือกมะนาว(Lemon)  สีดอกคูน   สีกล้วยหอมเป็นต้น  ชื่อสีเฉพาะเหล่านี้เราควรศึกษาเรียนรู้เอาไว้เป็นแนวทาง  หากว่าเราอยู่ในแวดวงการค้าอัญมณี  เรายังต้องศึกษาเพิ่มเติมไปอีกว่าในแต่ละท้องถิ่น แต่ละประเทศ แต่ละชาติพันธ์จะมีความชอบของสีที่แตกต่างกันไปอย่างไรบ้าง  ชาติตะวันตกอย่างชาวอเมริกันมักชอบพลอยสีเข้มขรึม เช่นน้ำเงินเข้ม แดงเข้ม ชาวยุโรปชอบสีปานกลาง  ชาวตะวันออกไกลอย่างญี่ปุ่นชอบสีอ่อนหวานเป็นต้น

     ครั้งนี้เรามาเริ่มต้นกันที่สีเหลืองกันก่อนนะครับ   สีเหลืองที่เราคุ้นเคยกันมากๆของพลอยบุษราคัม  หรือที่ฝรั่งเรียกว่า  “Yellow Sapphire”นั่นเอง

     เรามาไล่เรียงลำดับสีกันนะครับ เอาพอเป็นแนวทางเพียงคร่าวๆให้เข้าใจว่าในสีเหลืองของ Yellow Sapphire นั้นมีกี่ระดับ  เริ่มจากสีอ่อนสุดชองเหลืองไปถึงระดับสีที่เข้มสุด มีดังต่อไปนี้ :

 สีเหลืองอ่อน : สีหลืองจางๆ  ออกแนวหวานๆอย่างสีพาสเทล พลอยสักษณะนี้มักมาจากศรีลังกา หรืออาฟริกา

สีเปลือกมะนาว :  สีเหลืองอย่างเปลือกมะนาวฝรั่ง  ที่เราเรียกว่าสีเลมอน เป็นเหลืองสดใส สี เข้มกว่าสีพาสเทล  เป็นสีแรกในพลอยไทย

สีดอกคูน : สีเหลืองที่มีความอิ่มตัวพอปานกลาง

สีกล้วยหอม : สีที่เหลืองที่อิ่มตัวมาก  ตำแหน่งสีจัดอยู่ตรงกลางของสีเหลือง หรือที่เราเรียกสี “คานารี่”

สีเหลืองทอง : สีเหลืองอิ่มตัวสูงสูด  และเริ่มมีความมันวาวของผิวที่สะท้อนแสงแบบกึ่งโลหะปรากฏ

สีทอง : สีเหลืองเจิดจ้าสะดุดตาด้วยความมันวาวผิวที่ระดับสูง ส่องประกายแบบกึ่งโลหะ (Sub-adamantine Luster)

     สำหรับสีเหลืองมาตรฐานของ Yellow Sapphire อยู่ในช่วงสีที่แสดงตามชาร์ตข้างต้น   แต่พลอยของไทยเราเรียกพลอยบุษราคัม  และก็ไม่มีคำว่า “Yellow” กำกับอยู่   สีจึงยังไม่จบตรงนี้   ทำให้มีสีที่ต่อยืดยาวออกไปอีกหนึ่งช่วง  เรียกกันว่ากลุ่ม”สีแม่โขง”ครับ  ดังนั้นแล้วเราก็มาศึกษากันต่อไปอีกว่ามีลักษณะอย่างไร  ดูตามชาร์ตด้านล่างนี้

แม่โขงทอง : สีแม่โขงที่อ่อนที่สุด  คือสีน้ำตาลที่ปนเหลืองค่อนข้างมากสักหน่อยทำให้ดูสว่างและมีประกาย

แม่โขง : สีน้ำตาลปานกลางที่คล้ายสุราแม่โขงของไทยเป็นสีมาตรฐานของกลุ่มสีแม่โขง

แม่โขงเข้ม : สีน้ำตาลเข้ม ออกไปทางสีเหล้าบรั่นดีเข้มๆ ดูลึกล้ำ

แม่โขงเจือส้ม : สีน้ำตาลเจือส้มจางๆ  มักมีประกายเด่น

แม่โขงส้ม : สีน้ำตาลส้ม  มีสีส้มชัดเจนมากขึ้นแต่ไม่ถึงระดับจัดให้เป็นออร์เรนจ์แซฟไฟร์เนื่องจากยังมีสีน้ำตาลปะปนอยู่

     สังเกตได้ว่าพอหลุดออกจากเขตสีเหลืองออกไปก็เริ่มมีสีน้ำตาลปรากฏ  เนื่องจากเป็นช่วงสีที่เริ่มมีการดูดกลืนแสง ( Light Absorption) ของพลอย จึงไม่ค่อยได้รับความสนใจจากชาวต่างชาตินัก  อนึ่งสีน้ำตาลในสีเฉดร้อนเป็นข้อบ่งบอกระดับความอิ่มตัวของสีที่ลดลงไป  อย่างเช่น แดงอมน้ำตาล  เหลืองอมน้ำตาลเป็นต้น   กล่าวอีกนัยหนึ่งว่าถ้ามีสีน้ำตาลมาปน  มันก็คือความสดที่ลดถอยห่างไปจากแม่สีหลัก (ซึ่งคือสีเหลือง)  อย่างไรก็ตามพลอยกลุ่มสีเหลืองอมน้ำตาลนี้กลับเป็นความนิยมเฉพาะท้องถิ่นสำหรับประเทศไทย  เรียกกันว่า”สีแม่โขง “ (ชื่อของสุราไทย) หรือสี  “น้ำแม่โขง”  ซื่งเป็นสีที่เราคุ้นเคยกันมาก

      ความชี่นชอบนั้นเป็นเรื่องของรสนิยมครับ  อาจเป็นรสนิยมเฉพาะบุคคล หรือสังคมกลุ่มใหญ่ที่ชอบคล้ายๆกัน   หากว่าเราคำนึงทางการค้าที่เน้นขายให้ชาวต่างชาติ  พูดตามสมัยว่า “โกอินเตอร์”  เราก็ต้องเสาะหาเฉพาะสีพลอยตามความนิยมที่เป็นสากล  ให้ได้สีตรงกับแม่สีนั้น  กล่าวคือพลอยบุษราคัมต้องมีสีเหลือง  นั่นคือให้จำกัดในช่วงสีเหลืองอ่อนถึงสีทองเป็นเกณฑ์นั่นเอง

    มีแฟนคลับของผมสอบถามมาว่าชอบพลอยบุษราคัมมาก เขาจะเลือกสีไหนดีครับ ผมก็เลยตั้งคำถามย้อนกลับไปว่าต้องการหาพลอยไปเพื่อจุดประสงค์อะไร  ถ้าคำตอบที่ได้คือต้องการนำไปทำเครื่องประดับส่วนตัว ผมก็จะตอบว่าให้เลือกสีอะไรก็ได้ที่เราชอบที่สุด เพราะว่านั่นคือรสนิยมของเรา นั่นคือบุคลิกตัวตนของเรา เราไม่ต้องไปเลียนแบบใคร  แต่ถ้าคำตอบที่ได้คือต้องการเก็บเอาไว้เป็นการลงทุนในระยะยาวแล้วละก็  ผมให้ยึดเอาสีที่เป็นสากลนิยม นั่นคือให้ยึดสีเหลืองเข้าไว้เป็นหลัก  อย่าให้หลุดห่างจากสีพื้นฐานที่กำหนด (เหลืองอ่อน-สีทอง) และขนาดพลอยเน้นให้เป็นขนาดกลางขึ้นไป  (3-4กะรัตขึ้นไป) ถ้าหาขนาดใหญ่ได้ก็ยิ่งดีครับ   ถึงแม้ว่าเรื่องของสีเป็นมิติด่านแรกที่เราเข้าไปประเมินค่าของพลอย แต่อย่าลืมว่า นอกเหนือจากนี้ก็ยังมีมิติของ  ความสะอาด รูปร่าง การเจียรนัย ความวาวหรือประกาย ฯลฯ ที่เราต้องศึกษาให้เข้าใจ  ซึ่งผมได้พูดไปแล้วในบทความครั้งก่อนๆ

     การคลุกคลีอยู่กับอัญมณีนานๆ  ค่อยดู  ค่อยสังเกตไป จะทำให้เราสั่งสมประสบการณ์จากการสัมผัสจริง  เห็นของจริง ซึ่งนั้นก็คือภาคปฎิบัติหรือภาคสนามที่มีความสำคัญและจำเป็นมากกว่าทฤษฏีเสียอีก  หวังว่าบทความนี้คงพอเป็นแนวทางในการเลือกสีอัญมณีนะครับ  ขอให้ท่านผู้อ่านมีความสุขเพลิดเพลินกับโลกแห่งสีสันอัญมณีครับ

1 กันยายน 2560

ศิริวัฒน์  เจียมอนุสรณ์  (FGA)