คุยกับผม"เดอะสตาร์"

คุยกับผม”เดอะสตาร์”

     ครั้งนี้ผมมาคุยเล่าประสบการณ์ของผมเองในแบบชิลล์ๆ  สบายไม่ต้องเคร่งเครียด   อาจมีแทรกวิชาการนิดๆหน่อยๆพอหอมปากหอมคอนะครับ   (เอาอีกแล้ววิชาการ!!!)   วันนี้ขอสวมบทบาทมาด  ”เดอะสตาร์”   ที่ไม่ใช่นักร้องขึ้นเวทีแต่อย่างใด แต่เป็นนักเล่าเรื่องก็แล้วกัน  ครั้งนี้มาแปลกครับ!!  ก็เล่าเรื่องประสบการณ์ในแวดวงอัญมณีให้ท่านๆฟังเพลินๆไง  และมีสาระปกิณกะแทรกบ้างเล็กๆน้อยๆแถมให้ครับ  ลองจินตนาการไปกับผมว่ากำลังขึ้นเวทีทอล์คโชว์ก็แล้วกัน

     เอาละเรามาเข้าเรื่องกันเลย  สมัยตอนผมเป็นเด็กเห็นคนไทยใส่เครื่องประดับทองแบบติดตัวในชีวิตประจำวัน   ไม่ว่าสร้อยคอ สร้อยข้อมือ ต่างหู   แม้แต่ฟันยังเลี่ยมทองเลย อิอิ… แบบยิ้มสยามประกายทองไงล่ะครับ   สมกับเป็นดินแดนสุวรรณภูมิจริงๆ   คนไทยใส่ทองแบบไม่สะทกสะท้านไม่กลัวขโมย   เชื่อไหมว่าทองคำตอนนั้นราคาเพียงสี่ร้อยต่อน้ำหนักหนึ่งบาท  ยุคนั้นสมัยนั้นปัญหาโจรขโมย ฉกชิงวิ่งราวก็ไม่ค่อยมีบ่อยเท่ากับปัจจุบัน  คนใส่ทองติดตัวในชีวิตประจำวันกันสบายใจเป็นเรื่องปรกติทั่วไป  เอาแบบว่ามีทองเท่าไรก็ขนมาใส่บนตัวให้หมด  จนเป็นที่มาของคำอุปมาว่า “ตู้ทองเคลื่อนที่”   ผมสังเกตว่าสิ่งหนึ่งที่บรรดาพี่ป้าน้าอาชาวไทยนิยมใส่กันอย่างแพร่หลายก็คือแหวนทรงมอญที่มีหัวแหวนเป็นพลอยสตาร์จากจันทบูรณ์   เป็นพลอยทรงหลังเบี้ย (Cabochon)ที่เราเรียกกันว่า”พลอยสาแหรก”  กล่าวได้ว่าเป็นแฟชั่นในตอนนั้นกันทีเดียว (ประมาณยุค 1960-70)  ตามร้านตู้ทอง (ร้านขนาดเล็ก)  ร้านทอง (ใหญ่) และร้านเพชรทุกๆร้าน  เรามักจะเห็นแหวนทรงมอญที่ประดับด้วยพลอยสตาร์ไทยเหล่านี้วางปะปนเป็นส่วนหนึ่งของสินค้าในร้านที่ขาดเสียมิได้    ในฐานะนักเรียนชั้นประถมตัวเล็กๆอย่างผมในตอนนั้น  ก็คอยชมแหวนแบบต่างๆบนนิ้วคุณครู  โดยเฉพาะเวลาที่ครูถือชอล์กเขียนกระดานดำ  ผมก็จ้องดูเอาอย่างเพลิดเพลิน  ครูหญิงนิยมใส่แหวนแถวทรงข้อมะขามวงเล็กดูน่ารัก   ครูชายมักใส่แหวนทองโบราณหนาๆใหญ่ๆดูเทอะทะประดับพลอยทรงหลังเบี้ยเม็ดโตที่มีสตาร์กลอกกลิ้งล้อแสงอยู่ไปมาดูแปลกตา  และนั่นเป็นจุดเริ่มต้นที่จุดประกายในตัวผมให้สนใจใฝ่รู้ศึกษาเรื่องแร่รัตนชาติ

     ปัจจุบันแหวนเก่าย้อนยุคแบบนั้นดูเหมือนเลือนหายไปจากความนิยม  ไม่ค่อยได้พบเห็นสักเท่าไหร่  และพลอยสตาร์หรือพลอยสาแหรกหลังเบี้ยนี้ก็หายากขึ้นกว่าอดีต   ผมสังเกตว่าปัจจุบันไม่ค่อยเห็นพลอยชนิดนี้อยู่บนตัวเรือนเครื่องประดับตามร้านทองร้านเพชรมากมายเหมือนในครั้งอดีต   นั่นก็สอดคล้องกับปริมาณพลอยสตาร์ที่เริ่มหายๆไปจากตลาดค้าอัญมณีที่เมืองจันท์  คนที่อยู่ในวงการค้าปัจจุบันทราบดีว่าเวลามีออร์เดอร์พลอยสตาร์จำนวนมากแบบคัดขนาดที่เท่าๆกัน  (Calibrated size)นั้น  ผู้ขายมักจะจัดหาสินค้าให้ลูกค้าไม่ค่อยได้เนื่องจากหายาก   หากทำได้ก็ต้องใช้เวลาในการเก็บสะสมจนครบจำนวนที่ต้องการ  ซึ่งใช้เวลานาน   บางครั้งเป็นหลายๆเดือนก็ยังหาให้ไม่ได้   โดยมากผู้ค้าจะหลีกเลี่ยง ไม่อยากรับออร์เดอร์ล็อตใหญ่เพราะยุ่งยากนั่นเอง

     พลอยแบล็คสตาร์ไทย (Thai Black Star Sapphire) ได้การยอมรับจากทั่วโลกว่ามีปรากฏการณ์ของสตาร์  (Asterism / display of star effect) ที่มีความสมบูรณ์มากที่สุด   กล่าวคือมีความคมชัดของสาแหรก  ขาสตาร์ตรง และมีความวาวสูงในการเล่นแสงดีกว่าพลอยทุกแหล่ง   สตาร์เด่นมองเห็นชัดเจนแม้มองดูในระยะห่าง  ไม่ต้องมานั่งเพ่งจนตาเหลือกเหมือนพลอยสตาร์จากแหล่งประเทศอื่น   เพระว่าตัวสตาร์เองมีคอนทรัสท์สูงกับฉากหลังสีเข้มจึงเด่นและมองเห็นแต่ไกล  พิสูจน์แล้วว่าสวยเป็นเอกลักษณ์หนึ่งเดียวในโลก     พอเริ่มย่างเข้ายุคปี 1967 เป็นต้นมา  เป็นยุคตื่นพลอยทับทิมสยามในจังหวัดตราด  คนทำเหมืองพลอยในจันท์หันไปสนใจขุดพลอยแดงที่จังหวัดตราดมากกว่า    พลอยสตาร์จันทบูรก็ถูกมองข้าม  เหมือนกับว่าถูกลืมไปช่วงระยะเวลาหนึ่ง  โดนทับทิมสยามกลบรัศมีไปหมดเลย   คนไทยไ ม่ค่อยให้สนใจสตาร์  ทำให้ราคาถูกมากอย่างไม่น่าเชื่อ    ชาวต่างประเทศที่มาเมืองไทยพากันหาซื้อกลับไปในราคาถูกแสนถูก  ขนไปต่างประเทศกันมากมายก่ายกอง   พวกเขาเอาไปทำเครื่องประดับประเภทแหวนชาย  ปุ่มเน็คไท กระดุมแขนเสื้อ ซึ่งได้ความนิยมมากในหมู่ชาวตะวันตก    ช่วงเวลานั้นยังคงอยู่ในยุคสงครามเวียตนาม   ผมยังจำได้ว่าเวลาทหารจีไอจะกลับบ้าน ก็มักหาซื้อเครื่องประดับประเภททองคำและจิวเวลรี่ติดตัวกลับไปด้วย   สิ่งหนึ่งที่เขานิยมกันมากเป็นพิเศษก็คือแหวนทองคำประดับด้วยแบล็คสตาร์แซฟไฟร์นี่แหละเพระราคาไม่แพง   ทหารพวกนี้ซื้อแล้วสวมติดนิ้วกันเดี๋ยวนั้นเลย  ที่ถูกใจก็เพราะมองเห็นดาวหกแฉกเล่นแสงเคลื่อนไปๆมาๆบนหน้าพลอยนี่แหละ  เขาเห็นว่ามันแปลกมาก  มีเอกลักษณ์อย่างที่เขาไม่เห็นจากที่อื่น  พวกจีไอเรียกพลอยนำโชค หรือหินนำโชค (Lucky Stone/ Lucky Star)  แถมยังชักชวนเพื่อนๆมาซื้อตามๆกันเอาติดมือกลับบ้านกันอีกด้วย   ต้องขอบคุณทหารพวกนี้ที่ทำให้พลอยไทยชนิดนี้โด่งดังไปถึงเมืองมะริกัน  แม้หลังสงครามเวียตนามสงบไปนานแล้ว   แต่นักท่องเที่ยวชาวอเมริกันที่กลับมาเที่ยวเมืองไทยก็ยังคงติดใจและถามหาพลอยสตาร์อยู่เนืองๆ   ปัจจุบันเรื่องราวที่เล่ามาคงไม่หวนคืนมาอีก  เพราะได้กลายเป็นตำนานไปแล้วครับ  

     นับวันพลอยสตาร์หายากมากและราคาก็ได้ขยับสูงขื้นอย่างมากเมื่อเทียบกับอดีต   ในปัจจุบันตลาดกลางค้าอัญมณีในตัวเมืองจันท์ถ้าเราไปถามหาพลอยสตาร์จากผู้เดินพลอยมักไม่ค่อยเจอ    เนื่องจากวัตถุดิบมีน้อย  ทำให้ผู้ผลิตพลอยสตาร์ส่วนใหญ่ก็เลิกทำหันไปประกอบอาชีพอื่น   เหลือทำอยู่จริงๆไม่กี่เจ้า  (ไม่น่าถึงสิบราย)   เมื่อต้นปีมีดีลเล่อร์ในกทม. ขอให้ผมช่วยหาสตาร์ทรงรูปไข่แบบคัดไซส์ห้ากะรัตจำนวน  100 เม็ดเพื่อส่งไปเมืองนอก   ผมก็ปฏิเสธไปแบบไม่ต้องคิดมาก  เพราะรู้ว่ายังไงก็ทำไม่ได้

     ในเมื่อพลอยดิบจากธรรมชาติหายากขึ้น  ปัจจุบันก็เริ่มมีการรีไซเคิลนำพลอยที่เรียกว่าขี้พลอย   ที่แต่ก่อนเคยคัดแยกออกเนื่องจากมีรอยแตกร้าวค่อนข้างมาก  พลอยลักษณะนี้ยังมีอยู่มากตามโรงงาน  โดยมากโรงงานเจียรนัยมักไม่ค่อยทิ้ง  มักเก็บสะสมไว้ใส่กระสอบ  ใครมาขอก็ยังให้ฟรีๆเอาไปใช้ใส่กระถางธูปบนหิ้งพระเป็นต้น   ปัจจุบันก็นำมาปรับปรุงคุณภาพหรือแปรรูปด้วยการประสานรอยร้าว อุดร่องแตกหรืออุดรูพรุนด้วยวัสดุบางประเภท  วัสดุที่ใช้อุดมักจะเป็นพวก  ผงฟลักซ์  (Flux) หรือ แก้วตะกั่ว (Lead Glass)   การที่จะใส่สารอุดประสานรอยแตกร้าวลงในพลอยต้องใช้ความร้อนหลอมวัสดุเหล่านี้ให้แทรกซืมเข้าไปเนื้อพลอบ   ดังนั้นจึงเป็นที่มาของคำศัพท์ว่า  “เผาอ๊อก”  (Oxy heating) :    โดยใช้ผงฟลักซ์ สำหรับอุดรอยร้าวตื้นๆ บริเวณผิวพลอย  และคำว่า “เผ่าใหม่” (New heating/ Lead Glass filling): โดยใช้แก้วตะกั่ว ที่มีค่าหักเหแสงสูงสำหรับอุดร่องแตกระดับลึกและรูพรุนเข้าไปถึงเนื้อใน    การเผาแบบนี้ใช้เวลาสั้นๆ ด้วยอุณหภูมิไม่สูงนัก  จึงไม่มีผลทำให้สตาร์สูญสลายหายไป  ปัจจุบันในตลาดพลอยจันทบุรีถ้าเราไปถามหาพลอยสตาร์ดิบ (พลอยไม่เผา) แทบจะไม่มีให้เห็นแล้วครับ  ถ้าหาพบก็เสนอราคาสูงลิ่ว  ที่เห็นขายกันห่อใหญ่คัดขนาดเท่าๆกัน (ที่เรียกว่า Calibrated size) ในตลาดเกือบกว่า 80% เป็นพลอยเคลือบ หรืออุดประสานรอยแตกร้าวทั้งนั้น  หรือไม่ก็เป็นพลอยสังเคราะห์ ที่นำเผาร่วมกับผงแร่ไททาเนี่ยมเพื่อให้เกิดสตาร์เลียนแบบธรรมชาติ   แต่เมื่อวัสดุที่ฉาบเคลือบหลุดออกสตาร์ก็หายไปด้วย   เทคนิคแบบหลังนี้ทางหลักวิชาการไม่ให้การยอมรับ

     กว่าจะเป็นเดอะสตาร์

     ผมโดยส่วนตัวรักพลอยสตาร์มาก  เข้าขั้นคลั่งไคล เหมือนกับคนที่เห่อดาราหรือเดอะสตาร์ประมาณนั้น  พลอยโดยทั่วไปที่มีเนื้อใสและมีสีใดสีหนึ่งเรานำมาเจียรนัยให้มีเหลี่ยม (Faceted gem) นั้นทำได้ง่ายและหาได้ง่าย   หรือเพชรจะคัดสี ขนาดและรูปทรงและคุณภาพที่เหมือนๆกันในปริมาณมาก มันทำได้ไม่ยาก   แต่สำหรับพลอยสตาร์แต่ละเม็ดมันแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง  แต่ละเม็ดมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของมัน  การจะหาคู่ที่คล้ายกันทำได้ยากกว่าเพชรขาวหรือพลอยเจียรไนเหลี่ยม   ขอบอกว่าการเกิดปรากฏการณ์เล่นแสงเป็นรูปดาวมันไม่ได้เกิดขึ้นง่ายๆนะครับ    คือในเนื้อพลอยจะต้องมีเส้นไหม (Rutile Silk) มาถักทอ สานกันไปมา ในทิศทางและมุมองศาที่เหมาะเจาะอยู่บนระนาบเดียวกัน  และเส้นไหมขนาดเล็กเหล่านี้ต้องมีจำนวนมากพอที่จะให้เกิดสตาร์  สรูปสั้นๆนะครับว่ามีอยู่สามประการที่ทำให้เกิดสาแหรกหรือสตาร์   1. เส้นไหมของแร่รูไทล์ต้องเรียงตัวขนานกัน บนระนาบเดียวกันถึงสามทิศทาง  2. เส้นไหมนั้นต้องทำมุมต่อกันที่ 60^o   3. เส้นไหมต้องมีจำนวนมาก (หนาแน่น)   ขอถามเถอะว่าธรรมชาติมันจะบังเอิญสมบูรณ์แบบอย่างง่ายดายเช่นนั้นเชียวหรือ ???   คำตอบก็คือมันไม่ง่ายเลยครับ  ดังนั้นเราจึงพบสตาร์ที่ซีดจาง  ไม่ชัดเจน   สตาร์ขาบิดขาเบี้ยว  จำนวนขาไม่ครบ 6 ขาบ้าง  หรือมีขาแซมเกินมาบ้าง   สตาร์เอียงข้างบ้าง (ไม่ตรงศูนย์กลาง)   และปัญหาหลักที่พบบ่อยก็คือตัวพลอยมักเต็มไปด้วยรอยแตกร้าวไม่สมบูรณ์   ดังนั้นพลอยสตาร์ที่สภาพสมบูรณ์ครบทุกองค์ประกอบมันยิ่งกว่าคำว่าหายาก (Beyond Rare)

     การประเมินค่า   สำหรับการประเมินค่า  เอาพอสังเขปนะครับ  นะได้ไม่มึนหัว

1.             1.  ความหนาของพลอย:  ก้อนพลอยดิบธรรมชาติส่วนใหญ่มักเป็นแผ่นแบนๆ  คล้ายเหรียญกระษาปณ์ (Table-like plate)  เมื่อเจียรนัยจะได้พลอยสตาร์ที่มีหลังเบี้ยแบนๆไม่ได้สัดส่วนซึ่งเป็นพลอยส่วนใหญ่ที่เราพบอยู่ในท้องตลาด   พลอยที่หลังเบี้ยนูนโค้งสวยหายากจะถูกจัดเป็นเกรดพิเศษ  ราคาจึงสูงกว่าพลอยรูปร่างแบน  (ทั้งที่น้ำหนักเท่ากันและสตาร์ก็คมชัดเท่ากัน)  ฐานโดมและส่วนสูงต้องสัมพันธ์กันด้วย

2.               2.   ความคมชัดของสตาร์:  -สตาร์ต้องเห็นได้ชัดโดดเด่น  มีความคม  ไม่เบลอร์  มีความว่าว และต้องมี Contrast กับพื้นหลัง                                                 

                                          -ขาสตาร์ต้องครบจำนวน 6 ขา  ไม่มีขาแซมเกินจากนี้

                                              -ขาสตาร์ต้องตรงไม่เบี้ยว และยาวจรดขอบ  มีสภาพสมบูรณ์

        3.   ตำแหน่งสตาร์:  ตัวสตาร์ต้องตั้งอยู่ตรงกึ่งกลางพลอยพอดี  ไม่เอียงไปข้างใดข้างหนึ่ง (Well-centered)

        4.   แยกตามประเภท (Variety):  แยกตามประเภทของสี และความหายากของชนิด เช่นว่ากลุ่มหลักได้แก่ แบล็คสตาร์ สตาร์ทอง (สตาร์บุษราคัม) และกลุ่มสตาร์สีต่างๆซึ่งแบ่งเป็น สตาร์น้ำเงิน  สตาร์เขียว สตาร์แดง( น้ำตาลอมแดง) เป็นต้น  และเฉพาะในกลุ่มสตาร์สีเราจะพิจารณาความโปร่งแสง (Translucent)ของเนื้อพลอยเข้าเกี่ยวข้องเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งปัจจัยด้วย

        5. หน้าพลอยควรเรียบเนียนปราศจากร้อยแตกร้าว



     เดอะสตาร์จัดให้

     อ่านแล้วมึนเลยใช่ไหม   รายละเอียดมากจังเลย   แล้วฉันจะต้องกางตำราเดินตามหาเดอะสตาร์ที่อยากได้  มันจะยากไหมนะ?  ก็ไม่ต้องไปตามล่าสมบัติสุดขอบฟ้าเหมือนอินเดียน่าโจน …   สตาร์เกรดA อยู่ตรงนี้  เราคัดมาให้แล้วครับ  เพียงแต่คุณชอบเม็ดไหนเชิญเลือกเอาไปดูแลตามอัธยาศรัย  เรื่องราคาไม่ต้องห่วง  ราคาไม่เว่อร์  ไม่สูงกว่าใคร  คุณภาพสมราคา  มีเอกสารผลตรวจจากห้องแล็ปกำกับอยู่ทุกเม็ด  ซื้อเก็บไว้เป็นการลงทุน  หรือนำมาทำเครื่องประดับก็เท่ห์ไม่เหมือนใคร  ยังมีความทนทานเก็บไว้ได้ถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน  ก็ความแข็งแกร่งเป็นที่สองรองจากเพชรเท่านั้น  ทำไมจะไม่ทนทานละครับ  (อยู่ที่ 9 Mohs scale)

     ผมเป็นคนมากจินตนาการ  พลอยสตาร์ที่ผมสะสมไว้ในคอลเล็คชั่นส่วนตัว ผมตั้งชื่อไว้หมดเลย  แค่นึกชื่อและจินตนาการไปด้วยก็สนุกแล้วครับ

     ด้วยความเชี่ยวชาญทางพลอยสตาร์และได้คลุกคลีกับพลอยประเภทนี้มานาน  เพื่อนๆที่ตลาดพลอยเลยตั้งสมญานามให้ผมว่า  “คุณวัฒน์เดอะสตาร์”   เดอะสตาร์ที่ไม่ใช่ดารานักร้องแต่เป็นพ่อค้าพลอย …อิอิ…   ปัจจุบันผมบริการขายพลอยสตาร์พร้อมกับพลอยเนื้อแข็งชนิดอื่นๆทางอินเตอร์เน็ต  โดยเปิดเว็บไซต์สองภาษา (ไทย-อังกฤษ) เรามีบริการส่งสินค้าถึงมือท่านลูกค้าด้วยความรวดเร็ว  กรณีที่สินค้ามูลค่าสูงแล้วท่านก็มีความประสงค์ขอดูพลอยเป็นส่วนตัว  ท่านสามารถนัดหมายได้ในกทม.  (ไม่ต้องไปถึงจันทบุรี)  ผมยังรับออร์เดอร์จัดหาพลอยสตาร์ตามสเป็คความต้องการของท่าน  (ถ้าเป็นชนิดหายากอาจใช้เวลาบ้าง)   นอกจากนี้ผมเขียนบทความต่างๆ  มีบทความยาวบ้าง  ย่อๆสั้นๆแบบปกิณกะบ้าง  และยังตอบคำถามตามกระทู้ที่ส่งเข้ามาในบางครั้ง  ก็แล้วแต่อารมณ์ศีลปินจะพาไปครับ  ใครที่เป็นแฟนคลับผมก็คอยติดตามอ่านบทความผมได้นะครับ  อ่านในเว็บไซต์นี้และในแฟนเพจก็ได้   ต่อไปถ้าท่านนึกพลอยสตาร์เมื่อไหร่ โปรดอย่าลืมผม  “คุณวัฒน์เดอะสตาร์”  นะครับ

                                                                                                  1 พฤษภาคม 2560

                                                                                          ศิริวัฒน์   เจียมอนุสรณ์  (FGA)